Elakkan terlalu obses dengan ujian personaliti. Kita khuatir berlaku salah persepsi dan salah dalam membuat keputusan.
1. Personaliti walaupun yang menggunakan ujian personaliti yang sahih berdasarkan 'Big Five theory' 'Five-Factor Model' atau O.C.E.A.N (contohnya NEO-PI-R, Hogan Personality Inventory) sekalipun bukanlah peramal tingkah laku yg terbaik. Sebab tingkahlaku disebabkan pelbagai faktor). Malah Big Six theory iaitu Hexaco yang juga agak sahih masih berada dalam kajian yang berterusan.
2. Personaliti adalah satu perkara yang kompleks. Kebanyakan ujian personaliti yang sahih adalah berasaskan teori "trait". Seperti NEO-PI-R, CPI, MMPI, dan sebagainya. Sedangkan terdapat 4-5 teori personaliti yang lain yang juga mempunyai kelebihan-kelebihan mereka yang tertentu dalam menerangkan tentang personaliti berbanding teori "trait", seperti teori personaliti kognitif-sosial, teori personaliti psikodinamik, teori personaliti behaviourisme dan teori biologi tentang personaliti.
3. Ujian personaliti yg berdasarkan tipologi/label (either/or) adalah tidak sahih (non-valid) dan tidak boleh dipercayai (unreliable) dan ia menggalakkan bias dan prejudis serta boleh berlaku label yang silap dan kezaliman - bahaya bila diungkit apabila berlaku perselisihan. Contoh yang paling popular ialah MBTI, ujian berdasarkan "learning styles" iaitu visual, auditori dan kinestatik, Neris Type Explorer's 16 personalities, ujian yang berasaskan label burung DOPE, dan sebagainya.
4. Ujian personaliti yang secara jelas tidak saintifik (tetapi suka menggunakan label-label yang berbunyi saintifik) malah mungkin juga tidak Islamik (terutamanya yang melibatkan kepercayaan) perlu dijauhi. Contoh yang paling popular ialah astrologi/zodiak, personaliti berdasarkan tarikh lahir (numerologi), personaliti berdasarkan jari (DMIA, DMIT, Stifin), personaliti berdasarkan turutan kelahiran, grafologi (tulisan tangan), coloured brain personality, dan sebagainya.
5. Ujian personaliti projektif yg sangat-sangat tidak objektif hanya digunakan utk tujuan yang sangat terhad oleh ahli-ahli psikologi yang terlatih bertahun-tahun perlu dijauhi oleh orang awam. Ahli-ahli psikologi yang sudah pelajari personaliti dan psikometrik bertahun-tahun tetapi tidak terlatih dalam ujian personaliti projektif pun tidak patut menggunakannya, apatah lagi orang awam yang tidak belajar psikologi secara langsung. Banyak ujian projektif yang cuba untuk mencungkil aspek tidak sedar (unconscious) ala-ala Freud yang dikritik oleh kedua-dua pihak iaitu ahli psikologi saintifik dan ahli psikologi Muslim. Contoh yang paling popular ialah Rorschach ink-blot test, Thematic Apperception Test (TAT), House-Tree-Person test (HTP), Draw-A-Person test, etc. Tapi sekarang senang sahaja orang awam hadir kursus pensijilan, lepas nak baca personaliti orang.
6. Ahli-ahli psikologi masih khilaf sama ada personaliti adalah "relatively stable," atau "dynamic/changeable." Oleh itu, itu keputusan atau tindakan berdasarkan label pra-matang oleh orang awam atau 'Master Trainer' yang mengaku sebagai 'pakar' tetapi hakikatnya bukan pakar merupakan satu perbuatan yang berbahaya.
7. Kadang-kadang apa yang sebenarnya orang awam hendak fahamkan ialah "self-concept" dan "self-esteem". Tetapi ujian yang digunakan ialah ujian personaliti. Dalam erti kata lain, mereka telah tersilap mengukur konsep yang berbeza. Ini satu kesilapan yang besar. Maka, ia mengakibatkan kecelaruan apabila mereka mula memberi label-label yang bukannya bersifat menghampiri ketepatan (zan) tetapi bersifat syak malah bersifat menghampiri kesilapan (waham).
Jikalau anda merasakan ujian personaliti itu (macam) betul, kami sebagai ahli psikologi sudah pun membuat kajian secara saintifik kenapa anda merasakan sedemikian:
1. The Barnum Effect
2. The Fallacy of Positive Instances
3. The Self-Serving Bias
4. Ad Hoc Explanations
Nota: Boleh google maksud bias-bias di atas.
Ia tetap tidak benar. Serupa juga macam anda "rasa" iman anda bertambah dengan mengamalkan hadith-hadith palsu atau mengamalkan bid'ah yang secara ijma' dipersetujui sebagai salah. Ia tetap tidak sah, tidak mendapat pahala, malah berisiko untuk mendapat dosa.
Ujian personaliti yang sahih sekalipun (apatah lagi ujian yang tidak sahih), tidak wajar digunakan secara solo dan secara tidak profesional dalam memilih pekerja, dalam memilih ahli sukan, dalam memilih pelajar, dalam memilih pendakwah, dalam memilih ahli usrah, ddalam memilih bakal suami/isteri, ataupun untuk mengenali personaliti diri sendiri, tanpa mengambil kira ujian-ujian bukan personaliti yang lain.
Sama juga seperti satu hadith sahih sekalipun (apatah lagi hadith yang tidak sahih). Ia tidak wajar digunakan secara solo dan secara tidak mengikut disiplin ilmu usul, tanpa mengambil kira ayat-ayat al-Qur'an, hadith-hadith sahih yang lain, ijma' ulama, dan ijtihad ulama.
Kami ahli psikologi telah pelajari psikometrik, pelbagai jenis teori personaliti, pelbagai jenis ujian personaliti di bawah setiap teori yg berbeza, juga telah pelajari bagaimana hendak membina dan menilai ujian-ujian personaliti. Sepatutnya kamilah yang mempromosikan ujian personaliti dengan rasa teruja dan agresif demi membantu orang ramai untuk mengenali diri mereka sendiri. Dalam kata yang mudah, mesti boleh buat duit, menjadi kaya dan popular!
Tetapi tidak! Kami ahli psikologi sedar dan tahu akan kelebihan, kelemahan dan kepalsuan setiap teori dan ujian. Dan kami dikawal oleh amanah dalam mengikuti etika dan profesionalisme bidang kami. Kami dipandu oleh objektif untuk mencapai ketepatan dan ini menyebabkan kami tidak taasub untuk mempromosikan sesetengah teori/ujian sahaja dan kami tidak akan membuat janji yang muluk-muluk, bersifat pasti/guaranteed, ataupun yang dipengaruhi unsur-unsur komersil/populariti.
Bukankah orang-orang yang berilmu tugasnya adalah untuk menjaga kepentingan dan kesejahteraan orang-orang awam?
Tambahan lagi, maksud kalimah syakhsiyah yang digunakan di dalam kitab-kitab agama mempunyai berlainan definisi dengan perkataan personaliti yg digunakan di dalam buku-buku teks psikologi. Berhati-hati apabila anda hendak campur tangan dalam urusan psikologi. Ada sebab ahli psikologi belajar sampai ke peringkat PhD dalam masa bertahun-tahun lamanya dan terus-menerus mengemaskini ilmu, skil, dan praktis daripada bacaan-bacaan ilmiah tentang pembuktian teori dan praktis di makmal dan juga di lapangan.
Kepada orang awam, hentikan obsesi anda untuk mengetahui personaliti anda agar anda tidak membazir duit, tenaga, masa, dan kesihatan mental akibat daripada membayar kepada mereka yang bukan pakar dalam ujian personaliti yang secara saintifik/ilmiah.
Update:
Kepada yang selesai membaca dan silap membuat kesimpulan yang SEMUA ujian personaliti adalah salah, saya simpulkan di bawah:
1. Ada banyak ujian personaliti palsu di luar sana. Tinggalkan. Jimatkan duit anda. Jaga kesejahteraan anda.
2. Ada ujian personaliti yang sahih. Tapi perlu digabung dengan eleman lagi untuk mendapat gambaran yang lebih tepat tentang perbezaan individu manusia dan pengaruhnya terhadap tingkahlaku masa depan. Kesilapan membuat keputusan hanya berdasarkan ujian personalilti (yang sahih sekalipun) boleh memudaratkan.
3. Orang awam tidak perlu obses dengan ujian personaliti. Serahkan kepada pakar psikologi yang tahu ujian personaliti yang lebih sahih, dan tahu pula bagaimana untuk menafsirkan skor secara saintifik, beretika, amanah, dan profesional demi kesejahteraan orang awam.
No comments:
Post a Comment